YENİ MİLLETVEKİLİ SİSTEMİ NEDİR?
14 Mayıs Genel seçimlerine çok az bir zaman kala Türkiye yeni sisteme geçti. Bu sistemin ismi ise d’hondt Bu sistem fazla oy alan partilerin yararına bir uygulamadır. D’HONDT birçok ülkede aktif bir şekilde kullanılan bu sistem Türkiye’de de 1961 yılında kullanılmaya başlanmıştır. Bu sistem sadece 1965 Millet Meclisi genel seçimi ve 1966 Millet Meclisi ara seçiminde kullanılmamıştır.
D’HONDT SİSTEMİNE ÖRNEK
7 milletvekili çıkaracak bir seçim bölgesinde A Partisi 60.000, B Partisi 25.000, C Partisi 14.000 oy almış olsun.
Partiler Oy/1 Oy/2 Oy/3 Oy/4 Oy/5 Partinin çıkardığı
milletvekili sayısı
A Partisi 60.000 30.000 20.000 15.000 12.000 4
B Partisi 25.000 12.500 8.333 6.250 5.000 2
C Partisi 14.000 7.000 4.667 3.500 2.800 1
Bu seçim çevresinden 7 milletvekili çıkacağından en yüksek 7 rakam ve bu rakamın denk geldiği partiler tespit edilerek çıkarılacak milletvekillikleri bulunur. Buna göre yeşil ile işaretlendiği üzere A partisi 4, B partisi 2 ve C partisi 1 milletvekili çıkarır.
Aşağıda aynı örnek var, ancak farklı bir şekilde açıklanmıştır.
A Partisi B Partisi C Partisi
Aldığı oy 60.000 25.000 14.000
- milletvekili 60.000 25.000 14.000
- milletvekili 30.000 25.000 14.000
- milletvekili 20.000 25.000 14.000
- milletvekili 20.000 12.500 14.000
- milletvekili 15.000 12.500 14.000
- milletvekili 12.000 12.500 14.000
- milletvekili 12.000 12.500 7.000
Partinin çıkardığı milletvekili sayısı 4 2 1
Milletvekili başına düşen oy 15.000 12.500 14.000
A Partisine 1. olduğu için bir milletvekili verilir. A Partisinin oyu 2’ye bölünür. A Partisinin oyu hâlâ en çok olduğu için A Partisinin oyu bu sefer 3’e bölünür. (60.000/3=20.000). Bu işlemden sonra en çok oy B Partisinde olduğu için B’ye bir milletvekili verilir ve oyu 2’ye bölünür (25.000/2=12.500). Kalan sayılar arasında en büyük A olduğu için bir milletvekili daha verilir ve A’nın oyu bu defa 4’e bölünür (60.000/4=15.000). Ortaya çıkan sayılar arasında en büyük oy yine A’nın oyu olduğundan yine bir milletvekili verilir ve bu kez de oyları 5’e bölünür (60.000/5=12.000). Bu işlemden sonra en büyük oy C’ye aittir ve C’nin hanesine 1 milletvekili eklenir; C’nin oyları 2’ye bölünür (14.000/2=7.000). Bu yedinci ve son işlem sonucunda en büyük sayı B’ye ait olduğu için son milletvekilini B Partisi alır.
